Diagnoza problemów społecznych w Lubaniu

Zakres badań obejmował problemy alkoholowe, narkotykowe, nikotynowe, a także problem przemocy w rodzinie i przemocy rówieśniczej.

Anonimowe ankiety sondażowe przeprowadzono wśród 100 dorosłych mieszkańców, 20 sprzedawców sprzedających i podających napoje alkoholowe oraz 789 uczniów szkół podstawowych i ponadpodstawowych zlokalizowanych na terenie miasta Lubań. Młodzi respondenci byli w wieku 17 lat i więcej (32,83%), 15-16 lat (29,28%), 13-14 lat (18,50%), 11-12 lat (10,90%) oraz 8-10 lat (8,49%).

Wśród dorosłych ankietowanych 6% przyznało, że spożywa alkohol codziennie lub pije kilka razy w tygodniu (4%).  28% osób zadeklarowało, że nie pije w ogóle alkoholu.

Niepokojące jest, że ponad 40% ankietowanych dorosłych deklaruje, że pijąc alkohol, przekracza jego standardową porcję (10 g czystego alkoholu, czyli około 250 ml piwa, 100 ml wina lub 30 ml wódki).

4,17% ankietowanych prowadziło pojazd pod wpływem alkoholu, a aż 36% uczestników ankiety było świadkami takiej sytuacji.

Jeśli chodzi o badania wśród uczniów, to z odpowiedzi wynika, że alkohol kiedykolwiek spożywało 48,24% dziewczynek oraz 41,44% chłopców (206 dziewczynek oraz 150 chłopców).

Niepokojące jest, że wśród uczniów, którzy kiedykolwiek spożywali alkohol, zauważalny odsetek dzieci po raz pierwszy spróbował go w wieku 8-10 lat (6,67% chłopców i 2,91% dziewczynek)

Uczniowie szkół oceniają również, że zdobywanie alkoholu na terenie miasta jest możliwe (44,48% chłopców, 41,92% dziewczynek).

Na pytanie, w jaki sposób uczniowie otrzymywali alkohol 51,33% chłopców i 64,56% dziewczynek odpowiedziało, że zostali przez kogoś poczęstowani.

Dodatkowo 84% chłopców oraz 87,86% dziewcząt przyznało, że ich rodzice wiedzą o spożywaniu przez nich alkoholu, co może świadczyć o tym, że uczniowie otrzymywali alkohol do spróbowania właśnie od rodziców.

64% ankietowanych dorosłych mieszkańców Lubania nigdy nie paliło papierosów, natomiast 28% pali codziennie.

68,78% ankietowanych chłopców oraz 65,34% dziewczynek odpowiedziało, że nigdy nie paliło papierosów. Jednak aż 5,31% chłopców i 2,70% dziewcząt, zaznaczyło odpowiedź, że wypala „więcej niż 20 papierosów dziennie”.

Łącznie 7% dorosłych biorących udział w badaniu przyznało, że zażywało kiedykolwiek narkotyki i substancje psychoaktywne.

46% ankietowanych uważa, że ww. substancje są w Lubaniu łatwo dostępne. Dopalacze są łatwo dostępne wg 37% mieszkańców.

Do zażywania narkotyków i dopalaczy przyznało się 25 uczniów i 23 uczennice ( 7,18% chłopców, 5,39% dziewczynek ). W tej grupie 26,92% uczniów i 4,35% uczennic przyznało, że zażywali substancje psychoaktywne na terenie szkoły.

Uczniowie obu płci uważają, że pozyskanie substancji psychoaktywnych w ich najbliższym otoczeniu jest trudne (17,40% chłopców, 15,93% dziewczynek). Pozostałe 65,75% chłopców oraz 71,90% dziewczynek nie udzieliło konkretnej odpowiedzi, a 16,85% uczniów oraz 12,18% uczennic uważa, że zdobywanie narkotyków lub dopalaczy na terenie miasta Lubań jest łatwe.

Młodzi ankietowani najchętniej zwróciliby się z problemem dotyczącym uzależnienia od narkotyków, dopalaczy, tytoniu czy alkoholu do swoich rodziców i opiekunów lub do kolegów i koleżanek.

Dorośli mieszkańcy przyznają, że zdarza się, że doświadczają przemocy (35%).

39,00% dorosłych mieszkańców przyznało, że zna osoby, które doznają przemocy w domu.

Osoby doświadczające przemocy najczęściej zaznaczały, że były ofiarami przemocy psychicznej (89%), fizycznej (54%) oraz ekonomicznej (20%).

Według 74% mieszkańców nie powinno się stosować kar wobec dzieci.

Mieszkańcy zapytani o to, do kogo zwróciliby się w razie problemu przemocy lub uzależnienia w rodzinie wskazali policję (43%), Miejską Komisję ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych (34%), Ośrodek Pomocy Społecznej (29%) oraz rodzinę (28%).

Jeśli chodzi o uczniów lubańskich szkół, to 46,96% chłopców oraz 38,88% dziewczynek, przyznaje, że doświadczyło kiedykolwiek przemocy ze strony innych osób.

57,65% chłopców oraz 42,17% dziewczynek twierdzi, że najczęściej doświadczają przemocy ze strony kolegów ze szkoły.

30,94% chłopców oraz 14,05% dziewczynek przyznało, że zdarzały się sytuacje, gdzie sami stosowali przemoc wobec innych

Młodzi respondenci poproszeni o wskazanie, do kogo zgłosiliby się o pomoc, gdyby doświadczali przemocy, wymieniali rodzinę, kolegów/ koleżanki lub radziliby sobie sami.

Warto także porównać dane dotyczące lubańskiej młodzieży z wynikami ogólnopolskimi, uzyskanymi w 2019 r. podczas badań ESPAD (European School Survey Project on Alcohol and Drugs).

Wg tychże badań, napoje alkoholowe są najbardziej rozpowszechnioną substancją psychoaktywną wśród młodzieży szkolnej, podobnie jak ma to miejsce w dorosłej części społeczeństwa. W skali kraju 80% uczniów w wieku 15-16 lat ma za sobą pierwsze próby spożywania alkoholu.
Dla porównania w Lubaniu 82,88% uczniów w wieku 13-14 lat i 53,25% uczniów w wieku 15-16 lat przyznało, że nigdy nie piło alkoholu.

Jeśli chodzi o problem nikotynowy, to z badania ESPAD wynika, że jakiekolwiek doświadczenia z paleniem papierosów miało 49,90% uczniów w wieku 15-16 lat, a 50,10% badanych nigdy nie paliło.
Natomiast w Lubaniu do jakiegokolwiek kontaktu z papierosami przyznało się łącznie 37,23% uczniów w wieku 15-16 lat oraz 15,75% uczniów w wieku 13-14 lat.

Statystycznie najmniejszym problemem wśród dzieci i młodzieży jest kwestia narkotyków. Według ESPAD 2019 młodzież najczęściej sięga po marihuanę lub haszysz. W czasie ostatnich 12 miesięcy przed badaniem używało tych substancji 21,40% uczniów starszych klas podstawowych oraz 37,20% uczniów szkół ponadpodstawowych.

W przypadku naszego miasta, jedynie 0,68% uczniów w wieku 13-14 lat i 3,90% w wieku 15-16 lat przyznało się do zażywania substancji narkotycznych i dopalaczy.

Według 65% ankietowanych sprzedawców, spożycie alkoholu na terenie miasta wzrasta bądź jest ono stałe (30%). Tylko 5% badanych uważa, że spożycie alkoholu na terenie miasta maleje.

80% osobom ankietowanym zdarzyło się raz lub kilka razy, że osoba niepełnoletnia chciała zakupić alkohol w obsługiwanym przez nich punkcie. Kolejne 15% badanych sprzedawców twierdzi, że taka sytuacja zdarzyła się wiele razy.

100% sprzedawców deklaruje, że nigdy nie sprzedało alkoholu osobie niepełnoletniej na terenie miasta Lubań.

60% respondentów przyznało, że w ich opinii nie zdarzają się sytuacje sprzedaży papierosów osobom niepełnoletnim lub zdarzają się rzadko (10%).

100% ankietowanych deklaruje, że nigdy nie zdarzyło im się sprzedać osobom niepełnoletnim papierosów w punkcie, w którym pracują.

Aż 20% badanych sprzedawców przyznało, że nigdy nie uczestniczyło w szkoleniu dotyczącym odpowiedzialnej sprzedaży alkoholu. 

25% ankietowanych sprzedawców przyznało, że sprzedało alkohol osobom nietrzeźwym.

Jedynie 65% ankietowanych sprzedawców przyznaje, że pytają o dowód osobisty klienta, nie mając pewności czy jest pełnoletni.

Najskuteczniejszą metodą walki z problemami społecznymi zdają się być rozmowy ze specjalistami oraz kampanie profilaktyczne, a także większa kontrola i egzekwowanie przestrzegania prawa.

Działania profilaktyczne na terenie miasta powinny mieć charakter długofalowy i wielostronny.

Jeżeli jakiegoś problemu nie widać nie znaczy, że on nie istnieje - kluczową kwestią jest uwrażliwienie społeczeństwa oraz zwiększanie jego świadomości na temat wszystkich problemów społecznych.

(ŁCR)